گزارش تحلیلی معدن نامه از سومین همایش نقش معدن در اقتصاد ایران: 8 گفتار درباره نقش معدن در اقتصاد ایران

سومین همایش نقش معدن در اقتصاد ایران با محور معدن و زنجیره تولید پنجشنبه گذشته با حضور فعالان بخش خصوصی، اعضای هیات مدیره خانه ممعدن ایران، مدیران کنسرسیوم های بزرگ معدنی و برخی مدیران دولتی در هتل صفاییه یزد برگزار شد تا شرکت کنندگان با عینک اقتصاد فرآیند معدنکاری و تولید محصول را از نظر بگذرانند.

به گزارش معدن نامه، این همایش از آن جهت اهمیت دارد که تا کنون بخش های مختلف اقتصاد صرفا با نگاه مهندسی و غافل از اهمیت علوم انسانی به ویژه علم اقتصاد پروژه های بزرگ معدنی و صنعتی را به بهره برداری رسانده و آنگه به فکر افزایش بهره وری، تعامل با افراد محلی، تامین آب و برق و گاز به قیمت واقعی و تولید رقابتی افتاده اند.

بخش معدن ایران با توجه به اهمیت سیاستگذاری ها کلان اقتصادی، مدتی است با تشکیل کمیته اقتصاد کلان در خانه معدن ایران سعی در رفع این خلا کرده و با دعوت از حقوقدانان، اقتصاددانان و جامعه شناسان بر آن است تا قبل از اجرای یک پروژه بزرگ معدنی و یا صنایع وابسته به آن ابعاد زیست محیطی، انسانی، حقوقی و اقتصادی آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

سومین همایش نقش معدن در اقتصاد ملی به رسم هر ساله به میزبانی خانه معدن استان یزد در هتل صفائیه این شهر برگزار شد و سخنرانان به ارائه آخرین تحلیل های خود در هشت بخش، منابع طبیعی، اکتشاف، ایمنی، سیاستگذاری، صادرات، سرمایه گذاری خارجی، تامین مالی و اقتصاد منابع معدنی پرداختند.

از آنجا که حفظ محیط زیست و حراست از منابع طبیعی با معدنکاری مدرن در دنیا عجین شده است یکی از مهم ترین گفتارها به این موضوع اختصاص یافت و در آن مسعود منصور، معاون سازمان منابع طبیعی سه نگاه فعالان محیط زیست و منابع طبیعی را بر بخش معدن کالبدشکافی کرد.

گفتار اول: 3 نگاه منابع طبیعی به بخش معدن

معاون سازمان منابع طبیعی کشور با اشاره به این موضوع که معدنکاری در ایران نسبت به گذشته منطقی تر شده است، گفت: ایران در حال توسعه است و بهتر است تا معادن با رویکرد توسعه پایدار، فعال شده و زمینه رشد اقتصادی و اشتغال پایدار را فراهم آورند.

او سپس سه نگاه فعالان و مدیران محیط زیست و منابع طبیعی به بخش معدن را مورد بررسی قرار داد و گفت: در نزد مدیران و سیاستگذاران منابع طبیعی و محیط زیست سه نگاه به معدنکاری وجود دارد. نگاه اول که قدری افراطی و متعصبانه است بر این باور بوده که به هیچ وجه چهره زمین و منابع طبیعی نباید دستخوش تغییرات شود از این رو بهتر است تا جلوی هرگونه فعالیت معدنی گرفته شده و معدنکاری تعطیل شود تا به منابع طبیعی آسیبی وارد نشود.

منصور سپس با تشریح نگاه دوم به فعالیت معدنکاری این نگاه را تفریطی خواند و گفت: برخی بر این باورند که برای بهره برداری از معادن و افزایش تولید ثروت بهتر است تا با نادیده گرفتن محیط زیست و بدون توجه به منابع طبیعی معدنکاری صورت گیرد که این نگاه تفریطی بوده و آسیب های محیطی و انسانی زیادی را به کشور وارد خواهد کرد.

معاون سازمان منابع طبیعی در پایان به تشریح نگاه سوم  پرداخت و گفت:  نگاه سوم بهره برداری مسولانه از معادن با حفظ منابع طبیعی است که در دولت یازدهم برای تقویت نگاه سوم دستگاه های زیست محیطی و وزارت صمت همصدا شده اند به طوری که در دو سال اخیر هیچ طرح دعوایی بین معدنکاران و منابع طبیعی شکل نگرفته است.

او افزود: استعلامات برای بهره برداری از معادن منطقی شده و سازمان منابع طبیعی نسبت به فعالیت معادن تصمیم های بزرگی گرفته است. از سویی دیگر معدنکاران به سمت بازسازی و احیای معادن رفته اند و دستور العمل احیا و بازسازی معادن بهره برداری شده از امسال اجرایی می شود.

گفتار دوم: استراتژی ارزش افزوده معادن تدوین شود

استاندار یزد گفتار خود را با موضوع ایجاد ارزش افزوده در کشور آغاز کرد. سیدمحمد میرمحمدی به موضوع ایجاد زنجیره تولید در معادن و افزایش ارزش افزوده اشاره کرد و گفت: اگر در معادن ما صنایع پایین دستی رونق بگیرند آنگاه شاهد افزایش ارزش افزوده در زنجیره تولید بخش معدن خواهیم بود.

او سپس افزود:  تدوین استراتژی زنجیره ارزش افزوده یکی از نیازهای بخش معدن است که تولید ثروت در بخش معدن را بالا می برد. از این رو بهتر است تا سیاستگذاران این بخش برای تدوین استراتژی ارزش افزوده بخش معدن تلاش خود را به کار گیرند.

میرمحمدی گفت: هنوز مناطقی در کشور وجود دارد که اکتشاف نشده و بهتر است تا اکتشافات بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد چرا که افزایش فعالیت های اکتشافی بر ثروت معدنی کشور می افزاید و باعث می شود تا توان واقعی کشور در بخش معدن دقیقا مورد شناسایی قرار گیرد.

استاندار یزد با اشاره به اینکه نقش اصلی بهره برداری از معادن یزد را بخش خصوصی بر عهده دارد، گفت: بهتر است بهره برداران معدنی به فرمولی دست یابند تا معادن با بیشترین تعامل با افراد محلی معادن به بهره برداری برسند.

او همچنین لزوم بهره برداری از عناصر نادر خاکی را یادآوری کرد و گفت: اگر اکتشاف و سرمایه گذاری در عناصر نادر خاکی جدی گرفته شود می توان امیدوار بود که ثروت جدیدی برای کشور در کنار منابع نفتی به وجود آمده است.

گفتار سوم: لزوم کنسرسیوم سازی در بخش معدن

توجه به ایجاد کنسرسیوم های بزرگ معدنی یکی دیگر از مباحث مطرح شده در این همایش بود. در این رابطه عضو هیات مدیره خانه معدن ایران با اشاره به اینکه تشکیل کنسرسیومی برای بهره برداری از معدن سرب و روی ایران توانسته این معدن را از بلاتکلیفی نجات دهد، گفت: در آینده جنگ بر سر مواد معدنی و کمبود آن خواهد بود از این رو لازم است تا چند کنسرسیوم بزرگ معدنی متشکل از بخش های خصوصی به وجود آید تا بتوانند پروژه های بزرگ معدنی را در کشور اجرایی کنند.

بهرام شکوری در سومین همایش نقش معدن در اقتصاد در یزد گفت: روند افزایشی در قیمت سرب و روی شروع شده است و به نظر می رسد که تا سال 2025 این افزایش قیمت ادامه داشته باشد. با توجه به کاهش عرضه روی، در آینده شاهد افزایش قیمت روی در دنیا خواهیم بود.

او گفت: ایران بعد از ترکیه در منطقه منا دومین تولید کننده سرب و روی در دنیاست. ظرفیت تولید شمش روی در ایران 480 هزار تن و شمش سرب 420 هزار تن است که با راه اندازی معدن مهدی آباد این واحدها با ظرفیت کامل خود به تولید مشغول خواهند شد.

مدیرعامل شرکت مبین گفت: در معدن مهدی آباد 154 میلیون تن سرب و روی شناخته شده است و هفتمین دارنده ذخایر معدنی سرب و روی در دنیا هستیم.

او گفت: با بهره برداری از این معدن 800 هزار تن کنسانتره روی با عیار 35 درصد و 80 هزار تن کنسانتره سرب و نقره تولید می شود که فاز اول معدن سرب و روی مهدی آباد با ظرفیت 200 هزار تن اواخر سال آینده به بهره برداری می رسد.

گفتار چهارم: لزوم جذب سرمایه گذاری خارجی در عناصر جدید و توریسم معدنی

مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در این همایش به اهمیت ورود سرمایه گذاران خارجی در عناصر نادر خاکی و مناطقی چون دریاچه قم پرداخت و گفت: شرکت های آلمانی و کانادایی مطالعات برای شناسایی ذخایر معدن دریاچه قم مطالعات خود را آغاز کرده اند.

وجیه اله جعفری با اشاره به اینکه دریاچه قم مقصد جدید سرمایه گذاران خارجی است، گفت: مواد معدنی نظیر پتاس، لیتیوم، منیزیم و بور در این مدت شناسایی شده است.

جعفری افزود: استخراج و فرآوری مواد معدنی در شورابه های کشور رونق گرفته و مطالعات ما نشان می دهد آینده خوبی در انتظار اقتصاد این بخش است.

جعفری همچنین گردشگری معدنی را یکی از موارد مهم برای اشتغالزایی و جذب گردشگران داخلی و خارجی دانست و گفت: بازدید از مناطق بکر زمین شناسی، معادن قدیمی و معادن فعال کشور جذابیت هایی برای گردشگران دارد که می توان با یک برنامه ریزی مناسب نسبت به جذب گردشگر داخلی و خارجی در بخش معدن ایران اقدام کرد.

گفتار پنجم: اکتشافات جدید معدنی و امنیت مرزها

مدیر اکتشافات معدنی ایمیدرو پنجمین گفتار این همایش را به سمت نقش اکتشافات معدنی در تامین امنیت مرزها و ایجاد اشتغال برای مرزنشینان برد.

علی اصغرزاده با اشاره با انجام عملیات وسیع اکتشافی در مرزهای شرقی کشور گفت: با توجه به وجود ذخایر غنی معدنی در شرق کشور می توان امیدوار بود که با سرمایه گذاری در نوار مرزی شرق کشور امنیت سرمایه گذاری تضمین شده و اشتغال به وجود آید.

او با اشاره به کشف 400 آنومالی جدید در سطح کشور،  گفت: اکتشافات جدید در منطقه زرشوران از افزایش ذخایر 20 میلیون تنی طلا و حدود 1 میلیارد و 600 میلیون تن سنگ آهن در سنگان حکایت دارد.

اصغرزاده با اشاره به اکتشافات جدید در استان یزد گفت: 180 محدوده مستعد در پهنه ایران مرکزی کشف شده است که نوید وجود معادن جدیدی از مس، سرب و روی و سنگ آهن را نشان می دهد.

او افزود: خروجی اکتشافات صورت گرفته نشان می دهد که ذخایر جدید فلزی قابل توجهی در کشور وجود دارد که خبرهای خوش آن تا دو ماه آینده به اطلاع مردم می رسد.

گفتار ششم: صادرات، بازارسازی و ارزآوری مواد معدنی

ششمین گفتار به موضوع اقتصاد مقاومتی و نقش مواد معدنی در بالا بردن توان صادراتی اختصاص یافت. ابوالقاسم شفیعی عضو هیات مدیره خانه معدن ایران در این گفتار با اشاره به نگاه سنتی به صادرات و ضعف نیروها در این رابطه از تربیت هزار نیرو برای تولید و صادرات سنگ های تزیینی خبر داد.

او گفت: ضعف زیادی در صادرات سنگ داریم و بر اساس تفاهم نامه های صورت گرفته با ایتالیایی ها هزار نیروی متخصص را تربیت کنیم چرا که در معادن درک صادراتی وجود ندارد و مهندسان معدن به دلیل کم تجربگی نسبت به این موضوع غافلند.

او افزود: 1800 معدن و 6 هزار واحد سنگبری در کشور وجود دارد که به رغم آن در صادرات توفیقی نداشته ایم. این درحالیت که هزینه ایجاد شغل در معادن بسیار پایین است و با سرمایه گذاری در این بخش می توان اشتغال پایدار و کم هزینه ای را به وجود آورد.

به گفته شفیعی، هنوز برخی فکر می کنند بازار در محدوده جغرافیای ایران است و به هیچ وجه به ذهنشاتن خطور نمی کند که صادرات را به خارج از مرزهای ایران و آسیا ببرند از این رو نه کارگر و نه مهندس هیچکدام درکی از تولید صادرات محور ندارند بنابراین لازم است که بنگاه های معدتنی برای صادراتی کردن محصولات خود به سرمایه گذاری برای تربیت نیروها اقدام کنند.

گفتار هفتم: لزوم بالا بردن ایمنی و امنیت شغلی در بخش معدن

انفجار در معدن زغال گلستان سبب شد تا موضوع ایمنی در معادن به یکی از گفتارهای اصلی این همایش بدل شود. از این رو نادعلی اسماعیلی دهج، رئیس سازمان نظام مهندسی معدن ایران ابعاد ایمنی در معادن کشور و چگونگی بالا بردن ضریب آن را مورد بحث قرار داد.

 او با شاره به حادثه زغال‌سنگ زمستان یورت گلستان گفت: در چند سال گذشته حادثه‌ای به این وسعت در کشور نداشتیم و امیدواریم دیگر تکرار نشود. اسماعیلی حادثه معدن زمستان یورت را بسیار اسفناک دانست و گفت: در گام نخست، وزارت صنعت، معدن و تجارت دستور فرستادن اکیپ‌های مجهز و امدادگر را از استان‌های مختلف به این معدن داد که باید از آنها قدردانی کرد. بعد از این اقدام، تشکیل کارگروه حقیقت‌یاب برای بررسی دلایل این حادثه از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت مطرح شد که نخستین جلسه آن برگزار شده و رسیدگی به مسائل مختلف این حادثه از سوی وزارتخانه‌های دیگر نیز در حال پیگیری است.

به گفته اسماعیلی دهج، از این پس تمامی معادن زیرزمینی ازجمله زغال‌سنگ باید مسئول فنی دائمی داشته باشند زیرا در غیر این صورت مسوولیت هرگونه اتفاق بر عهده بهره‌بردار خواهد بود.

او به موضوع ارزش افزوده و اشتغال در بخش معدن اشاره کرده و گفت: اگر به دنبال ایجاد کنسرسیوم‌های بزرگ میان معادن و صنایع وابسته به آن باشیم، می‌بینیم که نیروی کار و انرژی را در اختیار داریم اما باید برای تامین نیاز در بخش فناوری به سراغ دیگر کشورها برویم. به عنوان نمونه از دریاچه قم تا چندی پیش تنها نمک برداشت می‌شد اما امروز امکان برداشت دیگر موادمعدنی با حضور سرمایه‌گذاران خارجی از این دریاچه وجود دارد.

گفتار هشتم: تامین منابع مالی پروژه های معدنی

آخرین گفتار که در واقع جمع بندی همایش نقش معدن در اقتصاد ملی بود را محمدرضا بهرامن انجام داد. او موضوع نحوه تامین مالی پروژه های معدنی را مورد بحث و بررسی قرار داد.

رئیس خانه معدن ایران با اشاره به دستاوردهای برجام گفت: اگر ما می گوییم سرمایه گذار خارجی برای توسعه بخش معدن کشور وارد ایران شود به این معنا نیست که فقط محتاج سرمایه او باشیم بلکه معتقدیم که سرمایه گذار خارجی علاوه بر سرمایه تکنولوژی و بازار را برای ما به ارمغان می آورد.

او افزود: مشکل امروز بخش معدن و صنایع پایین دستی آن بازار است و متاسفانه در سال های اخیر به دلیل توجه به بازار داخلی از بازارسازی غافل بوده ایم.

او افزود: به نظر می رسد که بهتر است تا در زمینه جلب نظر سرمایه گذاران خارجی و گرفتن شرکای تجاری قوی بهتر عمل کنیم چرا که سرمایه گذاران خارجی هم تکنولوژی ما را ارتقا می دهند و هم بازارهای جدید صادراتی را برای ما به وجود خواهند آورد.

رئیس خانه معدن ایران همچنین به موضوع تامین مالی معادن کوچک و متوسط نیز اشاره کرد و گفت: در صندوق بیمه فعالیت های معدنی طرحی داریم تا سه ضلع تامین مالی معادن کوچک و متوسط را با هم هماهنگ کنیم و با کمک صندوق توسعه ملی، بانک صنعت و معدن و صندوق بیمه فعلیت های معدنی به تامین مالی معادن کوچک و متوسط اقدام کنیم.

منبع: www.madannameh.com