تطبیق گزارش های اکتشافی با استانداردهای جهانی با هدف جذب سرمایه معادن در ایران

یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های مورد نیاز، تهیه گزارش‌های اکتشافی بعد از گذراندن تمامی مراحل است. برای تهیه گزارش تکمیلی اکتشافی باید استانداردهای تعریف شده بین‌المللی را مد نظر قرار داد و بر اساس آنها پیش رفت چرا که در غیراین صورت نتایج حاصل از آن مورد تایید سرمایه‌گذاران جهانی نخواهد بود. در این میان ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای معدنی در بخش اکتشافات عملکرد خوبی نداشته و داده‌های آماری آن در مواردی با واقعیت در تناقض بوده است. اما در شرایط کنونی و وارد کردن تجهیزات و فناوری‌های نوین اکتشافی، داده‌های آماری در سطح مناسب‌تری قرار گرفته‌اند. در این زمینه کارشناسان بخش معدن، راهکارهایی ارائه کرده‌اند که یکی از آنها استانداردسازی کدهایی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین استفاده از فناوری‌های نوین نیز می‌تواند درصد خطای کار را کاهش داده و نتیجه مطلوب حاصل کند.

• استفاده از استانداردهای بین‌المللی

مشاور معدنی خانه صنعت، معدن و جوانان ایران درباره چالش‌های موجود در بخش اکتشافات معدنی ایران که باعث تردید خارجی‌ها برای ورود به این حوزه می‌شود به صمت گفت: یکی از بزرگترین مشکلات موجود در بخش معدن به حوزه اکتشافات بازمی‌گردد زیرا گزارش‌های تهیه شده در ایران با استانداردهای جهانی مطابقت ندارد و همین موضوع باعث شده تا شرکت‌های بزرگ معدنی برای حضور در ایران با تردید مواجه شوند. آرمین سلسانی در ادامه گفت: در حال حاضر سازمان زمین‌شناسی امریکا سالانه گزارش‌های مربوط به منابع و ذخایر معدنی سراسر جهان را ارائه می‌دهد. این در حالی است که تاکنون آماری از ذخایر معدنی ایران گزارش نشده است چراکه آنها معتقدند مطالعات و ارزیابی‌هایی که برای ذخایر معدنی در ایران انجام می‌شود به دلیل رعایت نشدن استانداردهای جهانی قابل استناد نیست و نمی‌توان اطلاعات آنها را در رده ذخایر معدنی جای داد. او به استانداردهای بین‌المللی تعریف شده معدنی در جهان اشاره کرد و گفت: از استانداردهایی که امروزه استفاده می‌شود استاندارد کُد«جورک» استرالیایی و نیز کُد (NI43-101) کانادایی است که برای فعالیت‌های اکتشافی و ارزیابی ذخایر معدنی در نگارش گزارش‌های معدنی به‌کار گرفته می‌شود؛ تطبیق و یکسان‌سازی اطلاعات اکتشافی به‌دست آمده با این استانداردها به معنای در اختیار داشتن گزارش‌های مورد قبول در مجامع معدنی بین‌المللی است. این در حالی است که در ایران برخی از استانداردها رعایت نمی‌شود.

به گفته این کارشناس اکتشاف به دلیل استفاده نشدن از کدهای یادشده در نگارش گزارش‌های ارزیابی ذخایر و منابع معدنی، طبقه‌بندی موادمعدنی به درستی انجام نمی‌شود. به همین دلیل و با توجه به سیستماتیک نبودن فرآیند عملیات اکتشافی در ایران، ذخایر معدنی برآورد شده واقعی نبوده و در نتیجه کشورهای پیشگام در این زمینه آمار و ارقام به‌دست آمده از ذخایر معدنی ایران را به عنوان ذخایر قطعی مورد پذیرش قرار نمی‌دهند.

• کاهش هزینه‌های اکتشافی

سلسانی گفت: معمولا سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند اعتبارات اختصاصی اکتشافی خود را کاهش دهند که یکی از نتایج این اقدام، تکمیل نشدن مطالعات در بخش اکتشاف است. از دیگر عوامل متاثر از کاهش هزینه‌های اکتشافی، کم شدن میزان عملیات حفاری، کاهش تعداد آنالیزها، پایین آمدن دقت مطالعات زمین‌شناسی و در نهایت کاسته شدن کیفیت کار مطالعات ژئوفیزیکی است. تمام موارد یادشده در کنار هم باعث می‌شود آمار و ارقام نادرستی از ذخایر معدنی در ارزیابی‌ها حاصل شده و در نتیجه نتوان اطلاعات پایه‌ای صحیحی در بخش اکتشاف جمع‌آوری کرد.

او افزود: ارزیابی ذخیره، مبنای ادامه کار در مراحل بعدی اکتشافات تفصیلی، استخراج و بهره‌برداری از معدن است. به همین دلیل سرمایه‌گذاران خارجی نیز نمی‌توانند بر این اعداد و ارقام تکیه کرده و آن را مبنای کار خود قرار دهند. هم‌اکنون در ایران نمونه‌های بسیاری از کانسارهای معدنی وجود دارد که در آنها اقداماتی همچون ارزیابی ذخیره، طرح استخراج، همچنین مطالعات فرآوری انجام و گواهی کشف و پروانه بهره‌برداری اخذ شده اما بعد از بهره‌برداری و باز شدن جبهه‌های استخراجی، صحت نداشتن ارزیابی‌های انجام شده، نمایان شده است. سلسانی بر این باور است به منظور ایجاد زمینه برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به معادن ایران باید در مرحله نخست زیرساخت‌های اولیه فراهم شود. استانداردسازی گزارش‌های اکتشافی بر اساس کدهایی که در اکتشافات مواد معدنی به کار می‌روند یکی از زیرساخت‌های مورد نیاز برای این موضوع است.

به گفته این کارشناس اکتشاف استفاده از کد کانادایی یا استرالیایی به منظور همگن‌سازی گزارش‌های مربوط به ارزیابی ذخایر و منابع معدنی می‌تواند به عنوان شاخصی در راستای یکسان‌سازی گزارش‌ها و همچنین استفاده از آنها برای تهیه گزارش‌های مورد پذیرش بانک در طرح‌های توجیه فنی و اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد. در این زمینه لازم است تا نهادهای ذیربط که کنترل و نظارت بر گزارش‌های اکتشاف و ارزیابی ذخیره را بر عهده دارند برای استفاده از این اصول استاندارد وارد عمل شوند.

به گفته مشاور معدنی خانه صنعت، معدن و جوانان ایران گزارش‌های اکتشافی نباید به راحتی تایید شود و از آنجایی که این اطلاعات مبنای ادامه فعالیت‌های معدنی خواهند بود لازم است تا سخت‌گیری‌های بیشتری در پذیرش آنها وجود داشته باشد. همه موارد یادشده در کنار هم می‌توانند زیرساخت‌های لازم برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی را فراهم کنند در غیراین صورت با ادامه روند فعلی نمی‌توان به جذب سرمایه‌گذار خارجی در بخش معدن امیدوار بود.

سلسانی معتقد است که تامین زیرساخت‌ها و تهیه گزارش‌های استاندارد در زمینه فعالیت‌های اکتشافی باعث جذب سرمایه‌گذار به حوزه معدن کشور شده و آنها با تمایل بیشتری برای حضور در معادن ایران وارد عمل خواهند شد. این درحالی است که گزارش‌های فنی و اقتصادی که قابلیت ارجاع به بانک‌های جهانی را داشته باشند در ایران اندک بوده و تعداد محدودی از فعالان معدنی کشور، گزارش‌های قابل قبول در این زمینه را تهیه کرده‌اند.

• سرمایه‌گذاری شرکت‌های کوچک

برای سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در بخش معدن ایران، باید نکات بسیاری را مورد توجه قرار داد که از جمله مهم‌ترین آنها تهیه اطلاعات و تهیه گزارش از مسائل مربوط به فعالیت‌های اکتشافی درباره تعیین ذخیره مواد معدنی و همچنین رعایت استانداردهای بین‌المللی از جمله موارد مهم برای جذب سرمایه‌گذار است زیرا به عقیده بسیاری از کارشناسان و فعالان حوره معدن، سرمایه‌گذاران بزرگ، در گام نخست باید اطلاعات در اختیار آنها قرار گیرد.

استفاده از روش ژئوفیزیک هوایی برای شناسایی ذخایر پنهان معدنی که در بسیاری از نقاط کشور جای گرفته‌اند یکی از بهترین راهکارهاست. در این زمینه شاهد فعالیت‌های گسترده از سوی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور بودیم که نتایج مثبتی را به همراه داشته امید است که با ورود فناوری‌های نوین در این رشته شاهد رشد و توسعه فعالیت‌های اکتشافی و پوشش سطح بیشتری از کشور با روش ژئوفیزیک هوایی باشیم. به گزارش صمت، عضو اتاق بازرگانی و صنایع استرالیا و ایران که چندی پیش در جلسه کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران حضور داشت اظهار کرده بود که شرکت‌های بزرگ معدنی دیگر تمایلی به انجام اکتشاف ندارند اما در مقابل این شرکت‌های کوچک هستند که به اکتشاف روی آورده‌اند. بنابراین هیچ شرکت بزرگی با این دیدگاه که خود اکتشافات اولیه را انجام دهد به ایران نخواهد آمد. حال اگر چنین اتفاقی روی دهد و حاضر به سرمایه‌گذاری اکتشافی در ایران شود باید مورد تشویق و حمایت قرار گیرد.

گفتنی است در ایران وجود ضعف در انجام عملیات اکتشافی، سرمایه‌گذاران خارجی را برای حضور در ایران دچار تردید می‌کند. تهیه یک نقشه زمین‌شناسی جامع و کامل که جزییات ذخایر معدنی ایران در آن مشخص شده باشد، به عنوان یکی از راهکارهایی است که باعث جذب سرمایه‌گذاران و اعتماد کردن آنها برای فعالیت در معادن ایران می‌شود.