بدقولی مسئولان کهگیلویه و بویراحمد در پروژه فسفات چرام
مشکلات بخش معدن بعد از رفع تحریم ها
ژوئن 29, 2015اقتصاد معدنی در سایه تحریم ها
جولای 28, 2015همه گلایه‌های مدیرعامل آیرما در گفت‌وگوی تفصیلی با ماین نیوز:
بدقولی مسئولان کهگیلویه و بویراحمد در پروژه فسفات چرام
تهدید به خلع ید غیرقانونی است/آماده کاریم به شرط تامین زیرساخت‌ها
بهره‌بردار معدن فسفات چُرام (بزرگترین معدن فسفات ایران) بعد از گذشت حدود پنج سال از زمان اخذ پروانه این معدن از عملی نشدن قول‌ها و وعده‌های مسئولان استانی در ارتباط با ایجاد زیرساخت‌های لازم برای بهره‌برداری از این پروژه گلایه می‌کند. شهرام شریعتی، مدیرعامل شرکت بین‌المللی تحقیقات صنعت و معدن آیرما موکدا از کارشکنی‌های متعدد و عدم همکاری‌های لازم بر سر اجرای پروژه فسفات چرام به شدت انتقاد می‌کند.
به گزارش خبرنگار ماین نیوز، در چند ماه گذشته شاهد انتشار اخبار و گزارش‌های متعددی در رسانه‌ها در ارتباط با معدن فسفات چرام بوده‌ایم. اخبار و گزارش‌هایی که عمدتا بیانگر حال و روز نه چندان خوش این پروژه بوده‌اند و در موارد زیادی نیز مسئولان استانی بهره‌بردار این معدن را تهدید به خلع ید کرده‌اند.
در یکی از آخرین اظهارنظرهای مطرح شده از سوی مسئولان استانی نیز اواخر سال قبل نماینده مناطق چهارگانه کهگیلویه و بویراحمد در مجلس شورای اسلامی از دست داشتن آقازاده‌ها در پرونده معدن فسفات چرام خبر داده بود که البته در ادامه رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت کهگیلویه و بویراحمد این موضوع را تکذیب کرد.
خبرنگار ماین نیوز برای اطلاع از آخرین وضعیت پروژه معدن فسفات چرام در استان کهگیلویه و بویراحمد و دلیل حواشی مطرح شده در خصوص این پروژه با شهرام شریعتی، مدیرعامل شرکت بین‌المللی تحقیقات صنعت و معدن آیرما و بهره‌بردار معدن فسفات چرام گفت‌وگو کرده که متن آن به شرح زیر است:
دلیل حواشی متعدد به وجود آمده در خصوص پروژه معدن فسفات چرام چیست. مسئولان استانی در مصاحبه‌های متعدد از به بهره‌برداری نرسیدن این پروژه انتقاد کرده‌اند. نظر شما در این باره چیست؟
در ابتدا باید توضیح بدهم که شرکت آیرما حدود پنج سال پیش و در سال 1389 پروانه معدن فسفات چرام را دریافت کرد و در این مدت سیاست شرکت بر این بود که کار پروژه را نه از طریق رسانه‌ها بلکه از مجاری فنی و علمی آن پیش ببرد. قرار بود مسئولان توقعات خود را از پروژه به صورت خصوصی به ما منتقل کرده و ما نیز در راستای تحقق این توقعات قدم برداریم. اما متاسفانه باید بگویم که در این مدت مسئولان بیشتر از طریق رسانه‌ها حرف‌هایشان را که اغلب دارای بار تهدید و انتقاد غیرسازنده بود، به سرمایه‌گذار انتقال داده‌اند و همزمان بدقولی‌های زیادی از سوی مسئولان به ویژه مسئولان استانی در خصوص پروژه معدن فسفات چرام رخ داد. از سال 1388 استان کهگیلویه و بویراحمد چهار استاندار عوض کرده و در این مدت بارها قول و قرارهایی با ما گذاشته شده و وعده‌هایی با ما داد شد. از جمله اینکه قرار شد زیرساخت‌های موردنیاز برای اجرای پروژه مانند آب، برق و گاز از سوی مسئولان استانی تامین شوند. همچنین قرار شد مقدمات تحویل زمین احداث کارخانه را فراهم کرده و مشکلات مربوط به بهره‌بردار قبلی، یعنی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران را حل کنند. این در حالی است که تاکنون هیچ‌یک از این وعده‌ها عملیاتی و محقق نشده‌اند. مسئولان استانی هم کوتاهی‌هایی را که خود مرتکب شده‌اند به دوش ما می‌اندازند. متاسفانه به نظر می‌رسد حضور سرمایه‌گذاران در استان کهگیلویه و بویراحمد برای مسئولان استانی بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و در عمل حمایت خاصی از سرمایه‌گذاران نمی‌شود. از سوی دیگر به نظر می‌رسد متاسفانه آنطور که مسئولان استان کهگیلویه و بویراحمد درباره ارزش معادن فسفات استان تبلیغ و مصاحبه کرده‌اند چنین موضوعی صحت ندارد. یعنی براساس مطالعات انجام شده از سوی شرکت آیرما مشخص شده که میزان ارزش و ذخیره کانسار آن چیزی نیست که بارها از سوی مسئولان استانی بزرگنمایی شده شده است. با این وجود البته مطالعات ما نشان می‌دهد که بهره‌برداری از معدن فسفات چرام همچنان اقتصادی بوده و ذخیره این معدن قابل معدنکاری و استخراج است. ولی انتظار ما این است که مسئولان استانی و نمایندگان استان از این معدن برای فعالیت‌های تبلیغاتی خود استفاده نکنند و توقعات نابه‌جا نیز در مردم ایجاد نکنند.
خبری منتشر شده بود که آقازاده‌ها پشت پرده معدن فسفات چرام هستند. نظر شما در این باره چیست؟
من واقعا نمی‌دانم مطرح‌کننده این موضوع منظورش چه بوده است و چه هدفی را دنبال کرده است که در جای خود اتهام وارده ایشان قابل پیگیری از طرف این شرکت خواهد بود. سهامداران و سرمایه‌گذاران شرکت آیرما کاملا مشخص هستند. در شرکت ما همچنین تعدادی از اعضای هیات علمی دانشگاه و تعدادی از متخصصان و جوانان باانگیزه و .. نیز کار می‌کنند. واقعا نمی‌دانم منظور از طرح چنین موضوعی چه بوده است. حتی به ما تهمت زده بودند که می‌خواهیم زمین اختصاص یافته برای سایت صنعتی را گرفته و بعد آن‌را بفروشیم. این در حالی است که ما 51 هکتار از زمین سایت را که دارای سند رسمی جمهوری اسلامی ایران است را برای احداث کارخانه از منابع طبیعی اجاره کرده‌ایم و زمین اصلا قابل فروش نیست. یا به عنوان مثال گفته بودند که شرکت آیرما می‌خواهد از وام دولت استفاده کرده و پول آن‌را در جای دیگری هزینه کند که این حرف هم کاملا غلط است چرا که اصولا اگر هم وام بگیریم چول پول نقدی در اختیار ما قرار نمی‌گیرد باید این پول در قالب ماشین‌آلات، تجهیزات و تکنولوژی وارد کشور شود که همه آنها نیز تا بازپرداخت تسهیلات در گرو بانک قرار می‌گیرند.
در مورد موضوع خلع ید که بارها تهدید به آن شده‌اید توضیح بفرمایید.
بله ما از سال 1391 بارها و بارها تهدید به خلع ید از معدن فسفات چرام شده‌ایم. واقعا جای سوال دارد که اگر ما خلع ید شویم کدام شرکت و با چه توان فنی و مهندسی و تیمی می‌تواند این پروژه را دوباره از صفر اجرایی کند که این مهم باز هم منجر به اطاله داستان 40 ساله معدن فسفات کوه لار می‌شود. از سوی دیگر سازمان صنایع و معادن استان نمی‌تواند اجازه‌نامه شورای عالی معادن را ابطال کند و به همین دلیل سوال اینجاست که براساس کدام قانون موضوع خلع ید را مطرح می‌کند. در این پنج سال کدامیک از مسئولان به صوت جدی و عملیاتی به مشکلات ما رسیدگی کرده و مشکلات را حل کردند. تمام مشکلات همان مشکلات روزهای ابتدایی کلنگ‌زنی است. به‌هرحال منطقه چرام و استان کهگیلویه و بویراحمد جزو مناطق کمتر برخوردار کشور بوده و فاقد زیرساخت‌های لازم برای اجرای پروژه‌های معدنی است. معدن فسفات چرام در 5 کیلومتری چرام و 15 کیلومتری دهدشت واقع شده است و فاقد هرگونه زیرساخت‌های صنعتی لازم مانند آب، برق و گاز است.
اخیرا سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کهگیلویه و بویراحمد اعلام کرد که با سرمایه‌گذار جدیدی برای پروژه معدن فسفات چرام وارد مذاکره شده است. نظر شما در این باره چیست؟
سوال من اینجاست که سازمان صنعت و معدن استان به چه اجازه‌ای و براساس چه قانونی با یک سازمان جدید (بنیاد کوثر) به عنوان سرمایه‌گذار جدید معدن وارد مذاکره شده است. این در حالی است که شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران بعد از گذشت پنج سال هنوز نتیجه مطالعات 20 سال گذشته خود را در این معدن به ما تحویل نداده است و ما مجبور شدیم مطالعات جدید اکتشافی، طراحی و بهره‌برداری را در این معدن با هزینه خودمان انجام دهیم. متاسفانه به مردم منطقه طوری القا شده که گویی شرکت بهره‌بردار تاکنون هیچ کاری در منطقه و معدن انجام نداده است. ارائه اطلاعات غلط به مردم و برخی بزرگنمایی‌های انجام شده باعث شده تا مردم نسبت به پروژه معدن فسفات چرام سردرگم شوند.
کمی درباره معدن فسفات چرام توضیح دهید. اینکه این معدن چه میزان ذخیره داشته و آیا بهره‌برداری از آن اقتصادی است؟
کل ذخایر و منابع فسفات در منطقه بالغ بر 220 میلیون تن است. از این رقم 65 تا 70 میلیون تن ذخیره قابل معدنکاری و استخراج و بهره‌برداری است. ما می‌توانیم سالانه 2 میلیون تن سنگ فسفات خام از این منطقه استخراج کنیم که البته عیار آن بسیار پایین بوده و در حدود 8 درصد است. به همین دلیل باید عیار این سنگ به 16 تا 18 درصد افزایش یافته و تغلیظ شود. در حال حاضر تکنولوژی را از خارج از کشور خریداری کردیم که با آن می‌توانیم از خاک 16 تا 18 درصدی را به صورت مستقیم اسید فسفریک 85 درصد استحصال کنیم که دارای ارزش افزوده بالا و ویژه‌ای خواهد بود. به طور قطع اگر زیرساخت‌های موردنیاز در معدن فراهم شوند بهره‌برداری از معدن فسفات چرام اقتصادی خواهد بود. ما حتی نرخ بازگشت سرمایه در این پروژه را نیز در حال حاضر بین 30 تا 32 درصد تخمین زده‌ایم.
آیا شما جلسه‌ای هم با معاون معدنی وزیر صنعت داشته‌اید؟ نظر آقای سرقینی درباره این پروژه چیست؟
بله جلسه داشته‌ایم و آقای سرقینی هم موافق اجرای این پروژه هستند. به ویژه آنکه هم‌اکنون سرمایه‌گذاری در معادن پرعیار کشور با ریسک انجام می‌شود چه برسد به معادن کم عیار. وزیر صنعت هم تاکید زیادی روی سرمایه‌گذاری در استان محروم کهگیلویه و بویراحمد و این معدن خاص دارد اما متاسفانه سازمان صنعت و معدن استان تاکنون به غیر از تبلیغات غیر مفید و اظهار نظرهای غیرکارشناسی در این مقوله قدم مثبتی برای پروژه معدن فسفات چرام برنداشته است. هرچند بدنه کارشناسی سازمان همکاری‌های ارزشمندی با ما داشته‌اند که جای تقدیر دارد.
گویا در مسیر اجرای کار تغییراتی نیز در اجرای پروژه رخ داد. در این باره توضیح بفرمایید.
بله همینطور است. در ابتدای شروع به کار در پروژه قیمت فسفات 190 دلار بود و ما قصد داشتیم کارخانه تولید کنسانتره فسفات را راه‌اندازی کنیم. در این مدت قیمت فسفات از 190 به 102 دلار کاهش یافت و باعث شد پروژه از حالت اقتصادی خارج شود. با این وجود توانستیم تکنولوژی را پیدا کنیم که مستقیم به تولید اسید فسفریک 85 درصد ختم شود.
با وجود همه مشکلات و موانع تاکنون به صورت عملیاتی چه اقداماتی در پروژه معدن فسفات چرام انجام داده‌اید؟
در همین راستا قسمتی از زمین سایت پروژه را تسطیح کردیم و جاده معدن را به طور 13 کیلومتر کشیده و کوه‌بری هم کردیم. عملیات اکتشافی و طراحی استخراج و حتی دانش فنی تولید محصول نیز شناسایی شده است. در حال حاضر آماده آغاز عملیات بهره‌برداری در این معدن هستیم، به شرطی که زیرساخت‌های موردنیاز برای اجرای پروژه نیز فراهم شوند.
به چه زیرساخت‌هایی نیاز دارید؟
ما در این پروژه به 20 مگاوات برق نیاز داریم. به هر حال تامین برق و ایجاد نیروگاه وظیفه ما نیست و باید از سوی دولت تامین شوند. از سوی دیگر در زمینه تامین آب هم مشکل داریم و نمی‌توانیم از آب رودخانه‌های منطقه بدون مجوز استفاده کنیم چون ممکن است باعث ایجاد درگیری‌هایی شود. در تامین گاز موردنیاز برای اجرای پروژه هم مشکل داریم. با وجود پیگیری‌های انجام شده در این زمینه متاسفانه این بخش از پروژه از پیشرفت قابل قبولی برخوردار نبوده است.
میزان سرمایه‌گذاری موردنیاز برای اجرای پروژه چقدر است؟
در این پروژه قرار بود منابع ارزی را دولت تامین کند و منابع ریالی را ما. در همین راستا بانک سپه بانک عامل پروژه بوده و تاکنون هم همکاری خوبی با ما داشته است و در حال انجام مذاکرات نهایی هستیم استاندار محترم در این زمینه کمافی‌السابق می‌تواند نقش تاثیرگذاری را ایفا نماید. به نظر می‌رسد امسال آخرین قدم‌ها در این زمینه برداشته شود و بتوانیم 124 میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی برای اجرای پروژه به طرح اختصاص دهیم. با بهره‌برداری از این پروژه برای 800 تا 900 نفر در منطقه اشتغالزایی خواهد شد. البته یکی از بزرگترین معایب ما در منطقه فقدان نیروی کار ماهر است. به همین دلیل احتمالا بخشی از نیروهای ماهر خود را که در منطقه وجود ندارد از استان‌های فارس و خوزستان تامین خواهیم کرد. مجموع سرمایه‌گذاری موردنیاز برای اجرای این پروژه نیز 480 میلیارد تومان به صورت ارزی و ریالی است. در گام نخست نیز قصد داریم 140 هزار تن اسید فسفریک در این پروژه تولید کنیم که در واقع حلقه اول فسفات محسوب می‌شود. در ادامه می‌توانیم به سمت تولید کودهای فسفاتی هم برویم. بد نیست بدانیم که سالانه 1.2 میلیون تن کودهای شیمیایی و از جمله کود فسفاتی وارد کشور می‌شود که با تولید این محصول می‌توانیم به فکر صادرات آن هم باشیم. ضمن اینکه اسید فسفریک پایه تولید بسیاری از محصولات در صنایع شیمیایی، بهداشتی، خوراک دام و طیور و غیره است.
درباره وضعیت معادن فسفات کشور نیز توضیح بفرمایید و اینکه چه کشورهایی در دنیا در این حوزه فعالیت بیشتری دارند؟
عمده معادن فسفات در کشور تعطیل و یا غیرفعال هستند. معروف‌ترین معدن در این حوزه معدن فسفات اسفوردی متعلق به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران است. معدن فسفات جیرود هم متعلق به وزارت دفاع بوده و در حال کار است. یک محدوده فسفات هم از سوی قرارگاه خاتم‌الاوصیاء گرفته شده است. ما نیز دارای پنج محدوده در استان کهگیلویه و بویراحمد هستیم و مطالعات یک محدوده فسفات در سلطانیه زنجان را نیز به عهده داریم. در دنیا چهار کشور در صنایع و کارخانجات فسفاتی ید طولایی دارند که شامل آمریکا، استرالیا، کانادا و رژیم صهیونیستی می‌شوند. بعد از این چهار کشور نیز چین و روسیه در این زمینه فعالیت زیادی دارند. در بخش معادن فسفات هم کشورهای مراکش، تونس، الجزایر، اردن، آمریکا و کانادا بیشترین حجم فعالیت معدنی را دارند. در واقع یکی از کمربندهای فسفات دنیا از شمال آفریقا شروع شده و به سمت کشور ما می‌آید که این منطقه جایگاه زمین‌شناسی فسفات دنیا محسوب می‌شود.
گفت‌وگو از محمدجواد به‌آبادی
